Vehbi Koç Vakfı Ansiklopedisi size en iyi hizmeti sunabilmek için çerez kullanmakta. Onaylamanız durumunda çerez kullanımını kabul etmiş olacaksınız. Çerez kullanımı ile ilgili detaylı bilgi için tıklayın.

KEŞFET

AKMED

AKMED

AKMED, 2016’ya kadar tam adı SUNA VE İNAN KIRAÇ AKDENİZ MEDENİYETLERİ ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ, Antalya ve çevresinin tarihi, arkeolojik, etnografik ve kültürel değerlerinin araştırılması, belgelenmesi, korunması, onarılması ve Akdeniz kıyılarıyla ilişkilerinin yorumlanmasına yönelik bilimsel çalışmalara destek olmak amacıyla kurulan uluslararası kültür kurumu. 1996’da, Vehbi Koç Vakfı bünyesinde, Antalya Kaleiçi’nde faaliyete geçmiştir. Türkiye’nin, Akdeniz bölgesinde faaliyet gösteren ilk ve tek özel araştırma kuruluşu olan AKMED 2016 yılından beri çalışmalarını Koç Üniversitesi’ne bağlı bir araştırma merkezi olarak sürdürmektedir.
​
AKMED, arkeolojik ve kentsel sit alanı olarak koruma altına alınmış olan Antalya Kaleiçi’nde, aynı yapı adası üzerinde yer alan eski bir kilise binası ile bitişiğindeki geleneksel bir Antalya evinin, Suna Kıraç ve İnan Kıraç tarafından satın alınıp 1993-95 yılları arasında restore edilmesinden sonra kuruldu. Mevcut binalar ihtiyacı karşılayamaz hale gelince, 1999 yılında bunların bitişiğindeki eski eser niteliğinde bir ev daha kuruluş bünyesine katıldı. Son olarak 2014 yılında AKMED kütüphanesinin ihtiyaçlarını karşılamak için bir Kaleiçi evi daha restore edilerek hizmete açıldı.

Bu yapılardan ilk ikisi AKMED bünyesinde faaliyet gösteren Kaleiçi Müzesi’ne ev sahipliği etmektedir. Enstitü merkezinin ve kütüphanenin bulunduğu üçüncü yapı iki katlı geleneksel dış sofalı Türk Evi’nin “L” biçimli geç bir örneğidir. Büyük bölümü neredeyse yok olmuş olan ev çağdaş kütüphane mimarisinin gerekleri ve geleneksel Kaleiçi mimarisiyle uyumlu biçimde yenilenerek onarılmıştır. Yapının üst katı süreli yayınlar ve nadir kitaplar bölümü ile çalışma odalarına ayrılmıştır; alt katta ise ana kütüphane salonları, ofis ve kafeterya bulunmaktadır. Yapıya sonradan eklenen iki katlı binanın üst katı sergi salonu, alt katı ise konferans salonu olarak hizmet vermektedir. Komplekse eklenen son binada kütüphanelerin yanı sıra çalışma alanları, arşiv ve ulusal ölçekte öncü bir numismatik kitaplığı yer almaktadır.

Enstitünün, Anadolu Akdeniz’inin tarihi ve arkeolojisi konusunda en önemli uzmanlık kütüphanelerinden biri olan 25.000 eserlik kütüphanesi, her geçen gün daha da zenginleşen nadir yayınlar koleksiyonu, belge, fotoğraf ve dia arşivleriyle araştırmacıların kullanımına sunulmakta; yıllık programlar çerçevesinde kongreler, sempozyumlar, konferanslar, seminerler, arkeoloji filmleri toplu gösterimleri, sergiler ve konserler gibi bilimsel ve kültürel etkinlikler düzenlenmektedir. Çok sayıda lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencisine eğitim ve araştırma bursu sağlayan enstitü, ayrıca Anadolu Akdeniz’inde yürütülen kazı, onarım, yüzey araştırması projelerine destek vermektedir.

AKMED’in düzenlediği Birinci Uluslararası Para Tarihi ve Numismatik Kongresi Şubat 2013’te, ikincisi ise Ocak 2017’de yapılmıştır. AKMED, Anadolu Akdeniz’ini konu alan Adalya ve ANMED başlıklı yıllık süreli yayınların yanı sıra çok sayıda kitap da yayımlamaktadır.

AKMED yayınları
Abut, Ahmet (der.), Fotoğraflarla Atatürk/Atatürk en Photos/Atatürk with Photos, İstanbul, 1998
Akalın, Şebnem ve Bilgi, Hülya Yılmaz, Suna ve İnan Kıraç Koleksiyonunda Kütahya Seramikleri: Yadigâr-ı Kütahya, İstanbul, 1997
Alçıtepe, Galip, Antalya’da İki Öncü Dergi, Antalya, 2005
Altun, Ara, vö, Çanakkale Seramikleri/Çanakkale Ceramics, İstanbul, 1996
Atay, Çınar, 19. Yüzyıl İzmir Fotoğrafları, İstanbul, 1997
Aydın, Ayşe, Lahit Formlu Rölikerler/Reliquaries of the Sarcophagus Type, Antalya, 2011
Aygün, Çakır Afşin, Andriake Mureks Boya Endüstrisi/Andriake Murex Dye Industry, İstanbul, 2016
Bayburtluoğlu, Cevdet, Lykia, İstanbul, 2004
Beaufort, Francis, Karamanya, İstanbul, 2002
Belli, Oktay, Anadolu’da Kalay ve Bronzun Tarihçesi, İstanbul, 2004
Borchhardt, Jürgen vö, Kerththi oder der Versuch, eine antike Siedlung der Klassik in Zentrallykien zu identifizieren (Kerththi ya da Orta Likya’da Tarihi Bir Klasik Yerleşmeyi Belirleme Girişimi), İstanbul, 2005
Borchhardt, Jürgen ve Bleibtreu, Erika, Strukturen lykischer Residenzstädte im Vergleich zu älteren Städten des Vorderen Orients (Lykia’daki Yönetsel Merkezi Kentlerin Ön Asya’nın Erken Kentleri ile Karşılaştırılması), Antalya, 2013
Çevik, Nevzat vö (ed.), Trebenna: Tarihi, Arkeolojisi ve Doğası/Its History, Archaeology and Natural Environment, İstanbul, 2005
Çevik, Nevzat, Lykia Kitabı, İstanbul, 2015
Çokay-Kepçe, Sedef, Antalya Karaçallı Nekropolü/The Karaçallı Necropolis near Antalya, İstanbul, 2006
Danieloğlu, Dimitri E., 1850 Yılında Yapılan Bir Pamphylia Seyahati, Antalya, 2010
Delemen, İnci vö (ed.), Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı-Euergetes/Festschrift für Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu zum 65. Geburtstag-Euergetes, İstanbul, 2008 
Dostoğlu, Neslihan Türkün, Osmanlı Döneminde Bursa. 19. Yüzyıl Ortalarından 20. Yüzyıla Bursa Fotoğrafları/Bursa à l’Époque Ottomane, Photographies de Bursa Milieu du XIXème au XXème Siècle/Bursa in the Ottoman Period, Photographs of Bursa from Mid 19th to the 20th Century, İstanbul, 2001
Dörtlük, Kayhan ve Boyraz, Remziye, Çanakkale Seramikleri Kolokyumu Bildirileri, Antalya, 2008
Dörtlük, Kayhan ve Boyraz, Remziye, Gezginlerin Gözüyle Antalya/Aus dem Blickwinkel von alten Reisenden, Antalya, 2008
Dörtlük, Kayhan vö. (ed.), III. Uluslararası Likya Sempozyumu: Sempozyum Bildirileri, 2 cilt, İstanbul, 2007
Dörtlük, Kayhan vö. (ed.), Uluslararası Genç Bilimciler Buluşması I: Anadolu Akdenizi Sempozyum Bildirileri 4-7 Kasım 2009/International Young Scholars Conference I: Mediterranean Anatolia Symposium Proceedings 4-7 November 2009, Antalya, 2012
Dörtlük, Kayhan vö. (ed.), Birinci Uluslararası Anadolu Para Tarihi ve Numismatik Kongresi. Bildiriler/First International Congress of the Anatolian Monetary History and Numismatics. Proceedings, İstanbul, 2014
Duru, Refik, MÖ 8000’den MÖ 2000’e Burdur-Antalya Bölgesinin Altıbin Yılı, İstanbul, 2008
Duru, Refik, Elli Yıllık Bir Arkeoloji Öyküsü: Hacılar, Antalya, 2010
Durugönül, Serra (ed.), Dağlık Kilikia’da Bir Antik Kent Kazısının Sonuçları: Nagidos/Results of an Excavation in an Ancient City in Rough Cilicia, İstanbul, 2007
Eschbach, Norbert ve Martini, Wolfram, Die Akropolis von Perge (Perge Akropolü), Antalya, 2017
Işık, Fahri, Doğa Ana Kubaba. Tanrıçaların Ege’de Buluşması, İstanbul, 1999
Kavas, Kemal Reha, Akdeniz Dağlık Yerleşimindeki Kırsal Mimari Gelenekte Çevre Estetiği: Ürünlü (Akseki-İbradı Havzası)/Environmental Aesthetics of the Rural Architectural Tradition in the Mediterranean Highlander Settlement: Ürünlü (Akseki-İbradı Basin), İstanbul, 2016
Kaymak, Gamze, Antalya Cumanın Camii: Mimari Tarihi ve Bizans Kökeni Rölöve-Yapı Analizi - Anıt Koruma ve Bakımı/Die Cumanın Camii in Antalya: Ihre Baugeschichte und ihre byzantinischen Ursprünge Bauaufnahme-Bauforschung - Denkmalpflege, Antalya, 2009
Koch, Guntram, Türkiye’deki Roma İmparatorluk Dönemi Lahitleri/Sarkophage der Römischen Kaiserzeit in der Türkei, Antalya, 2010
Kürkman, Garo, Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri/Anatolian Weights and Measures, İstanbul, 2003
Lanckoronski, Karl Graf, Pamphylia ve Pisidia Kentleri. 1. Cilt: Pamphylia, İstanbul, 2005
Lanckoronski, Karl Graf, Pamphylia ve Pisidia Kentleri. 2. Cilt: Pisidia, İstanbul, 2015
Nollé, Johannes, Sikkeler, Ağaçlar ve Alimler: Selge. Pisidia’nın Dağ Şehrinde Bir “Doğa Tapınağı”, İstanbul, 2015
Onur, Bekir, Müze Eğitimi Seminerleri I: Akdeniz Bölgesi Müzeleri, Antalya, 2003
Öney, Gönül, Akdenizle Kucaklaşan Osmanlı Seramikleri ve Günümüze Ulaşan Yansımaları/Ottoman Ceramics Embracing the Mediterranean and Their Reflections to the Present, Antalya, 2009
Özdizbay, Aşkım, Perge’nin M.S. 1.-2. Yüzyıllardaki Gelişimi/Die Stadtentwicklung von Perge im 1-2. Jh. N.Chr., Antalya, 2012
Özüsağlam-Mutlu, Zeynep, Principatus Devri’nde Lykia ve Pamphylia Kökenli Roma Senatörleri, Antalya, 2013
Recke, Matthias, In loco Murtana, ubi olim Perge sita fuit: Der Beginn archaologischer Forschungen in Pamphylien und die Kleinasien-Expedition Gustav Hirschfelds 1874/ Pamphylia’daki Arkeolojik Araştırmaların Başlangıcı ve Gustav Hirschfeld’in 1874 Yılı Küçük Asya Araştırma Gezisi, Antalya, 2007
Redford, Scott ve Leiser, Gary, Taşa Yazılan Zafer: Antalya İçkale Surlarındaki Selçuklu Fetihnamesi/Victory Inscribed: Seljuk Fetihname on the Citadel Walls of Antalya, İstanbul, 2008
Soustiel, Laure ve Garnot, Nicolas Sainte Fare, Osmanlı Seramiklerinin Görkemi, XVI.-XIX. Yüzyıl, İstanbul, 2000
Spratt, T.A.B. ve Forbes, Edward, Milyas, Kibyratis ve Likya’da Yolculuklar, 2 cilt, İstanbul, 2008
Şahin, Hamdi vö (ed.), Özsait Armağanı: Mehmet ve Nesrin Özsait Onuruna Sunulan Makaleler/Studies Presented to Mehmet and Nesrin Özsait, Antalya, 2011
Şahin, Nuran, Zeus’un Anadolu Kültleri, İstanbul, 2001
Tansel, Oğuz, Zakkum Çiçeği Tan Yerinde: Antalya Dolayları Üzerine Şiirler/At the Dawn of Oleander Blossoms: Poems on Antalya Environs, Antalya, 2011
Tekin, Oğuz ve Teken, Nil Türker, Mülteci Bir Akdemisyenin Biyografisi, Clemens Emin Bosch (1899-1955)/Biography of a Refugee Academician, Clemens Emin Bosch (1899-1955), İstanbul, 2007
Tekocak, Mehmet (ed.), K. Levent Zoroğlu’na Armağan/Studies in Honour of K. Levent Zoroğlu, İstanbul, 2013
Türker, Ayşe Ç., Demre/Myra Aziz Nikolaos Kilisesi Bizans Dönemi Sırsız Seramikleri/Byzantine Unglazed Pottery of Saint Nicholas Church at Demre-Myra, Antalya, 2009
Uçkan, B. Yelda Olcay (ed.), Olympos 1, 2000-2014 Araştırma Sonuçları, Antalya, 2017
Urfalıoğlu, Nur, Antalya, Isparta ve Burdur Evlerinde Cephe Biçimlenişi, Antalya 2010
Winiewicz-Wolska, Joanna, Jacek Malczewski’nin Anadolu’ya Yolculuğu/Jacek Malczewski’s Journey to Anatolia, Antalya, 2014
AKMED: Bir taahhüdün yerine getirilmesi...
Suna Kıraç “ilk göz ağrısı” olarak Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü’nün kurulmasına karar verdi. Antalya sahip olduğu benzersiz kültürel mirasıyla Akdeniz medeniyetlerinin beşiğiydi. Enstitü fikrini Antalya’da kazı yapılan önemli merkezleri gezerek arkeologlar, tarihçiler ve bilim insanlarıyla tartışan Suna Kıraç sonunda “yerel değil evrensel” şiarıyla Antalya yerine Akdeniz’e seslenmeyi amaçlayan ve bu nedenle de adını bu şiardan alan enstitünün kurulmasına karar verdi.

Aslında bu enstitü fikri Marsilya’daki Enstitü’den ilham alınmıştı. Zira Marsilyalıların tarihi çağrısına belki de asıl yanıt vermesi gereken Osmanlı’nın doğduğu bu topraklar ve Antalya’nın binlerce yıllık tarihi mirası olsa gerekti. Akdeniz ticaretini yönlendiren ve Kral adına elçilik görevleri üstlenen Marsilyalılar, ticaret odaları vasıtasıyla, Akdeniz’in ortak tarihine sahip çıkılması için bir çağrı yapmıştı:

“Tarihimizi birleştirmek için Akdeniz’e kıyısı bulunan bütün ülkeler bir Akdeniz medeniyeti enstitüsü kursun. Karşılıklı bilgi alışverişi ile hem Akdeniz’in ortak tarihini yaşatalım hem de enstitüler arasındaki bilimsel dayanışma ile karşılıklı olarak birbirimizi güçlendirelim.”

Bu çağrıya Akdeniz’in en önemli kentleri olumlu yanıt verdi. Fas, Mısır, Dubai, Lübnan, İspanya, eski Yugoslavya Cumhuriyeti ve İtalya’nın Venedik, Floransa, Pisa gibi önde gelen kentleri kurdukları enstitülerle Akdeniz medeniyetinin araştırılmasında önemli roller üstlendi. Oysa asıl kaynak İstanbul’du. Zira Akdeniz ülkelerinin büyük bir kısmının arşivi, yani geçmiş tarihi Osmanlı’nın başkentine getirilmişti ve devlet arşivlerinde yatıyordu. Marsilyalılara bu fikri Türkiye vermişti. Ancak ne gariptir ki Akdeniz ülkelerinde yankı bulan bu öneri Türkiye’de bir türlü gerçekleştirilememişti. AKMED’in kuruluşu işte bu taahhüdün yıllar sonra bir biçimde yerine getirilmesiydi.
Suna Kıraç, Ömrümden Uzun İdeallerim Var, s. 232-33
İnan Kıraç’tan iki mektup
                                                                                                                                                         3 Haziran 1991
Sevgili Sunacığım,
Bugün 3 Haziran 1991... 50 yaşına bastığın gün. Bu süre içinde 24 yılın benimle geçti. Seni sevdim, en güzel anılarımı bütün mutluluklarımı seninle paylaştım.

Bu sene mali imkânlarımın bana verdiği durumu değerlendirerek, Antalya’da Barbaros Mahallesi’nde tarihi bir kiliseyi senin için alma fırsatı buldum.

Sevgili anneciğinin ismi bugün Sadberk Hanım Müzesi ile yaşamakta. Kültür varlığımızın pek çok eseri de bu çatı altında korunabilmekte. Sizler, çocukları olarak, bu eserin yaşayabilmesi için elinizden her geleni yapmaktasınız.

Benim de tek arzum, bu Allah’ın evinin bundan böyle senin adını taşıyan bir müze haline dönüştürülmesidir. Binanın restorasyonu ile beraber bu müsaadeyi alabilmek için gereken çalışmaları yapacağımdan emin olabilirsin.

Sunacığım, bu mektubuma ek olarak kızımız İpek’e de bir mektup yazıyorum. O da sizler gibi, annesine layık bir çocuk olur ve senin adına yapılacak bu kuruma sahip çıkar ve onu mükemmelleştirerek kendi çocuklarına bırakır.

Sunacığım, yeni yaşını kutluyor, hep birlikte nice mutlu seneler diliyorum.
Seni çok öpüyorum, canım benim.
İnan Kıraç
 
                                                                                                                                                         3 Haziran 1991
Sevgili İpekçiğim,
Bugün 3 Haziran 1991... Annenin 50. yaş günü. 7 Haziran’da sen ilkokul birinci sınıfını bitirmiş olacaksın.

Annene Antalya’da Barbaros Caddesi, Kaleiçi’nde çok sevdiğimiz fakat bir fırsatını bulup bugüne kadar alamadığım çok eski bir kiliseyi aldım. Kendisine ilişikteki mektubu yazarak, bu binayı doğum günü hediyesi olarak veriyorum. Ayrıca, bu binanın restorasyonu ile beraber müze haline dönüşmesi için elimden geleni yapacağım.

Senden istediklerim, buranın büyümesi ve yaşaması için maddi ve manevi desteği hayatın süresince vermendir...
İpekçiğim, Sadberk Hanım Müzesi’nin büyümesinde annenin çok büyük katkıları olmuştur. Senin de annenin adına kurulacak böyle bir yeri en iyi şekilde yaşatacağına ve büyüteceğine olan inancım sonsuzdur.

İnan Kıraç
Suna Kıraç, Ömrümden Uzun İdeallerim Var, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Yayınları, İstanbul, 2006, s. 230 ve 231

POPÜLER BAŞLIKLAR

Koç Ailesi

20. yüzyılın ilk çeyreğinden başlayarak Türkiye’de ticaret ve sanayinin gelişmesinde büyük
Koç, Leyla S(adberk)

Ali Y. Koç ile Nevbahar Koç’un ilk çocuğudur.
Koç, Nevbahar

Turgut Demirağ ile Afet Demirağ’ın (daha sonra Karacan) kızı,
Kıraç, İpek

Yönetici ve iş kadını. Başka görevlerinin yanı sıra, Koç Okulu
Koç, Esra

tam adı ESRA MARIANNE ÇİĞDEM KOÇ, Mustafa V. Koç ile

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

Abadan Unat, Nermin

2012 yılında eğitim alanında verilen Vehbi Koç Ödülü’nü alan siyaset bilimci.

İNCELE