Toner, Mehmet (d. 28 Temmuz 1958, İstanbul), 2019 yılında, sağlık alanında verilen Vehbi Koç Ödülü’nü alan bilim insanı. Geliştirdiği mikroçipler ile kandaki kanserli hücrelerin çok kısa bir süre içinde teşhis edilmesini sağlayarak, kanser tedavisinde yeni çözümlerin üretilmesine olanak tanıyan çalışmalarıyla tanınmıştır.
1983’te İstanbul Teknik Üniversitesi’nden makina mühendisliği lisans derecesini alan Prof. Dr. Mehmet Toner, yüksek lisans derecesini aynı alanda Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) 1985 yılında tamamladı. Medikal mühendislik alanındaki doktora çalışmalarını 1989 yılında Harvard-MIT Sağlık Bilimleri ve Teknoloji Birimi’nde tamamlayarak aynı yıl Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde çalışmaya başladı. 2002 yılında profesör unvanını alan Mehmet Toner, halen Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde ve Harvard-MIT Sağlık Bilimleri ve Teknoloji Birimi’nde görev yapmaktadır. Aynı zamanda Massachusetts General Hastanesi (MGH) Tıp Mühendisliği Merkezi ve Mikrosistemler Biyomühendisliği Kaynak Merkezi’nin kurucusudur.
Mehmet Toner birbiri ile bağlantılı üç temel alanda hem temel mekanizmalar hem de uygulamalar açısından, evrensel bilime katkıda bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, kariyerinin ilk yıllarından itibaren uzmanlaştığı “kryoprezervasyon”, yani doku ve organların düşük sıcaklıkta dondurulması ve korunması alanı; ikincisi, canlı hücre ve sentetik malzemelerin üç boyutlu ve fonksiyonel organizasyonu ile “yapay organ” oluşturulması alanı; üçüncüsü ise mikro ve nano ölçekte “biyomühendislik teknolojilerinin geliştirilmesi” ve kritik uygulamalarının gerçekleştirilmesi alanıdır. Bu çalışmalar, sırası ile, insan yumurta ve sperm dondurulması ve doku korunması, yapay karaciğer ve kanser alanlarında hem endüstride hem de klinik tıp alanında üzerinde yoğun olarak çalışılan ve bir kısmı da uygulamaya geçmiş teknolojilerin temelini oluşturmuştur.
Prof. Dr. Mehmet Toner’in en dikkat çeken çalışması ise geliştirdiği mikroçip teknolojileri ile milyarlarca kan hücresi arasından tek bir kanser hücresinin 1 saat gibi kısa bir süre içinde tespit edilmesine ve kanser teşhisi ve tedavisi alanında insanlığa umut olacak yeni tedavi çözümlerinin üretilmesine olanak sağlaması olmuştur. Geliştirdiği teknolojiler, kanserde kişiye özel tedavi imkânını mümkün kılmaktadır.
500’ün üzerindeki makale, kitap ve patenti 25,000’den fazla atıf almış ve referans haline gelmiştir. Yapmış olduğu yayınlar dünyanın en önde gelen dergilerinden genel bilimlerdeki Science ve Nature, temel bilimlerdeki Applied Physics, klinik alandaki New England Journal of Medicine gibi seçkin dergilerde evrensel bilime sunulmuştur.
Vehbi Koç Ödülü Seçici Kurulu, Prof. Dr. Mehmet Toner’i “başarılı çizgisinde en üst düzey etik ve bilimsel ahlak örneği olarak görülmesi, sıra dışı bir işbirliği ortağı olması ve bu güne kadar 200’den fazla genç araştırmacının yetişmesi ve bağımsız kariyerleri için verdiği destek” nedeniyle 2019 yılı ödülüne layık görmüştür.
Özyeğin Üniversitesi’nin Mütevelli Heyeti üyesidir. Ayrıca Bilim Akademisi (Türkiye), Ulusal Mühendislik Akademisi (ABD), Ulusal Mucitler Akademisi (ABD) ve Ulusal Tıp Akademisi (ABD) üyesidir. 2010 yılında, ABD Ulusal Bilim Vakfı (NSF) Danışma Kurulu'na seçilmiştir. 2017 senesinde Amerika Ulusal Mühendislik Akademisi Üyeliğine seçilmiştir.
Biyomühendislik YC Fung Fakülte Ödülü (1994), Whitaker Vakfı Özel Fırsat Ödülü (1995), Massachusetts General Hospital Kanser Merkezi ödülü (2008), Amerikan Kanser Araştırma Derneği (AACR) Takım Ödülü (2010) ödüllerine layık bulunmuştur. Amerikan Tıp ve Biyoloji Mühendisliği Enstitüsü (1998) ve Ulusal Mucitler Akademisi (NAI) (2016) tarafından “fellow” olarak seçilmiştir.
18. Vehbi Koç Ödülü Sahibi Prof. Dr. Mehmet Toner’in hayatı ve çalışmaları üzerine çekilen ödül filmini buradan izleyebilirsiniz.
18. Vehbi Koç Ödülü Sahibi Prof. Dr. Mehmet Toner’in ödül töreni konuşmasını buradan izleyebilirsiniz.