İstanbul Bienali, tam adı ULUSLARARASI İSTANBUL BİENALİ, İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından iki yılda bir düzenlenen çağdaş sanat etkinliği. 1987’ye kadar Uluslararası İstanbul Festivali bünyesinde gerçekleştirilen plastik sanat sergileri, bu tarihte İstanbul Bienali adı altında ayrı bir etkinlik haline getirilmiştir. 2006-16 döneminde düzenlenen beş bienal Vehbi Koç Vakfı (VKV) ve ana sponsor Koç Holding tarafından desteklenmiştir. Desteğin amacı, Türkiye’de özellikle gençlerin çağdaş sanata ilgisini artırmak, henüz tanışmamış olanları çağdaş sanatla buluşturmak ve çağdaş sanata duyulan ilgiyi canlandırıp yaygınlaştırmaktı. 2015 yılında bu desteğin 2016-26 döneminde düzenlenecek beş bienali de kapsayacak şekilde uzatılmasına karar verilmiştir.
İstanbul Bienali farklı kültürlerden sanatçı ve izleyiciler arasında görsel sanatlar alanında bir buluşma noktası oluşturmayı amaçlamaktadır. Çağdaş sanatta en yeni eğilimleri temsil eden yerli ve yabancı yüzlerce sanatçı ve sanatçı grubuna ait işlerin izleyiciye sunulduğu bienal, Türkiye’deki ve yurtdışındaki sanat çevreleri, sanatçı, küratör ve eleştirmenler arasında uluslararası bir kültür ağının kurulmasını da sağlamıştır.
İstanbul Bienali, dünyada şehir bienallerinin sayısının hızlı bir artış gösterdiği 1990’lı yılların hemen öncesinde başlamış olması, düzenlendiği şehrin coğrafi ve kültürel konumu ve sürdürdüğü gelenekle uluslararası çağdaş sanat bienalleri arasında önemli bir yer edinmiş ve Türkiye’de düzenlenen sanat etkinlikleri arasında yurtdışında en fazla ilgi çeken ve bilinen sanat etkinliği haline gelmiştir.
Bienalde ulusal temsil modeli yerine, sanatçıların yapıtları aracılığıyla birbirleriyle ve izleyiciyle diyaloga girmelerini sağlayan bir sergi modeli tercih edilmektedir. Uluslararası bir danışma kurulu aracılığıyla belirlenen bienal küratörü, geliştirdiği kavramsal çerçeveye uygun olarak çeşitli sanatçıları ve projeleri sergiye davet etmektedir.
Bienalin ziyaretçi sayısı yıllar içinde hızlı bir artış göstererek yüz binleri bulmuştur. Bienal kapsamında, sergi fotoğraflarını içeren ve bienalin kavramsal çerçevesine ilişkin makalelere yer verilen bir bienal kitabı yayımlanmaktadır. Rehberli turlarla gezilebilen sergilere koşut olarak düzenlenen panel, konferans ve atölye çalışmalarıyla, hem genel izleyiciye hem de sanat öğrencilerine dünyadaki sanatsal gelişmeleri ve güncel tartışmaları izleme olanağı sunulmaktadır. Ayrıca çocuklara ve gençlere yönelik özel gezi ve etkinlik programları düzenlenmektedir.
VKV ve Koç Holding’in desteğiyle ilk kez ücretsiz olarak gezilebilen 2013 yılındaki 13. İstanbul Bienali kapsamında, İstanbul bienallerinin çeyrek yüzyılı aşan serüvenini anlatarak çocuklarda güncel sanata merak uyandırmayı amaçlayan Zaman Makinesi ile Renkli Bir Gezinti: Çocuklar İçin İstanbul Bienalleri başlıklı bir kitap yayımlanmıştır.