Vehbi Koç Vakfı Ansiklopedisi size en iyi hizmeti sunabilmek için çerez kullanmakta. Onaylamanız durumunda çerez kullanımını kabul etmiş olacaksınız. Çerez kullanımı ile ilgili detaylı bilgi için tıklayın.

İlkel, M(ehmet) Fahir

İlkel, M(ehmet) Fahir (d. 1925, Edirne - ö. 8 Eylül 1993, İstanbul), uzun yıllar Koç Holding şirketlerinde görev almış üst düzey yönetici. 1985-93 arasında Vehbi Koç Vakfı (VKV) İdare Heyeti üyeliği de yapmıştır.

Robert Kolej’in yüksek kısmında (bugün Boğaziçi Üniversitesi) gördüğü mühendislik öğrenimini 1944 yılında tamamlayan İlkel, 1946 yılında ABD’de Michigan Üniversitesi’nden makine mühendisliği dalında yüksek lisans derecesi aldı. ABD’de Allis Chalmers şirketinde mühendis olarak çalıştıktan sonra 1949 yılında Türkiye'ye döndü. Karayolları Genel Müdürlüğü’nde 12 yıl, Ereğli Demir Çelik İşletmeleri’nde bir yıl çalıştıktan sonra 1962 yılında Koç Holding şirketlerinden Demir Export’a, ardından Arçelik’e geçti. 1973 yılında Rahmi M. Koç başkanlığındaki Koç Holding İcra Komitesi’ne giren İlkel, 12 Eylül Darbesi sonrasında kurulan Bülend Ulusu Hükümeti’nde Enerji ve Tabii Kaynaklar bakanı olarak görev aldı (23 Aralık 1981–13 Aralık 1983). Ardından Koç Holding’e döndü ve holdingin İdare Komitesi başkanlığına getirildi. 1987 yılında ise Yönetim Kurulu başkan yardımcısı oldu. 1991 yılında Vehbi Koç’un ayrılmasıyla boşalan Arçelik Yönetim Kurulu başkanlığı görevini de üstlendi.

Türk Eğitim Vakfı’nın kurucularından olan İlkel, Koç Üniversitesi ’nin kuruluşunda da etkin bir rol oynadı ve Mart 1990’da Üniversite İcra Komitesi başkanlığına, Mart 1992’de de Mütevelli Heyet üyeliğine getirildi. 8 Eylül 1993 günü vefat ettiğinde VKV İdare Heyeti yanında çeşitli Koç Holding şirketlerinde Yönetim Kurulu üyesi olarak görev yapmaktaydı.

Vehbi Koç’tan Fahir İlkel’in bakanlık öyküsü
15.12.1981 tarihinde Başbakan Sayın Bülent Ulusu, Yeniköy’deki evime telefon ederek evvela hatırımı, sıhhatimi sordu, arkasından, “Bir hususta fikrinizi, emrinizi, muvafakatinizi almak istiyorum. Sizin müdürlerinizden Fahir İlkel Bey’le işbirliği yapmak istiyorum. Bu husustaki görüşünüzü söyler misiniz?” dedi. Kendisine şu cevabı verdim: “Kıymetli, ağırbaşlı bir arkadaşımızdır. Zannederim 12 seneden beri birlikte çalışıyoruz. Halen Almanya’dadır. 1-2 güne kadar dönecektir. Ben memleketime faydalı olacak her işte emrinize amadeyim. Yalnız bir endişemi belirtmek isterim: Atatürk zamanında işe başladım, muhtelif devirler yaşadım, firmam veya şahsım olarak en ufak bir dedikoduya maruz kalmadım. Ortam çok kötü. Yarın, Koç askerlere nüfuz etti, müdürlerinden birisini bakan, şu veya bu yaptırdı, filanca işlerini çevirdi, gibi sözlerden endişe ederim. Bu husus hem sizi, hem beni alakadar eder. Diğer taraftan Fahir İlkel Bey, kendisine tevdi edeceğiniz vazifeyi kabul eder mi etmez mi, bu tamamıyla kendisinin vereceği bir karardır.”

Başbakan, “Devlet Başkanı bunda bir mahzur görmediğini söyledi. Özel sektör olarak sizlerin büyük tecrübeniz vardır, daha iyi hizmet edebilirsiniz. Bugün saat 12.00’da Devlet Başkanı Başbakanlığa gelecek, benimle bir görüşme yapacak. Bu konuşmada bu görüşünüzü kendisine aktaracağım. Fakat Fahir İlkel Bey kabul etsin veya etmesin, Avrupa’dan dönünce Ankara’ya gelsin, kendisiyle bir görüşme yapmak isterim” dedi.

Fahir Bey, Almanya’dan dönünce kendisine yazdığım mektupta, “Ankara’ya gittiğiniz zaman teklif edecekleri vazifeyi kabul ettiğiniz takdirde bu görevin, ordunun yönetimi sivillere terk edeceği zamana kadar olacağını ve görüşüme göre bunun en çok bir buçuk sene süreceğini tahmin ederim” dedim.

Fahir Bey, Ankara’ya gitti, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı görevini kabul etti ve işe başladı. Bunun üzerine 21.12.1981 tarihinde Holding’de yaptığımız bir toplantıda, Fahir Bey’in işlerini Yüksel Pulat Bey’in ele almasını teklif ettik. Yüksel Bey kabul etti ve işleri yürüttü. Bu durum bir tamim ile teşkilata duyuruldu.

Fahir Bey, üzerine aldığı yeni görevi dolayısıyla … şirketlerimizin yönetim kurullarından ayrıldı…

6 Kasım 1983’te genel seçimler yapıldı, Ulusu Hükümeti istifa etti. Fahir Bey dönerek vazifesine başladı.

Vehbi Koç, Hatıralarım Görüşlerim Öğütlerim, Vehbi Koç Vakfı Yayınları, İstanbul, 1987, s. 63-64
Abadan Unat, Nermin

2012 yılında eğitim alanında verilen Vehbi Koç Ödülü’nü alan siyaset bilimci.

İNCELE